Covid aktuelnosti u BiH

Svjetska zdravstvena organizacija proglasila je 11. marta 2020. godine pandemiju zbog širenja novog korona virusa, odnosno bolesti koju virus uzrokuje, a koja se označava skraćenicom COVID-19 (Corona Virus Disease 2019). U Bosni i Hercegovini prvi slučaj oboljenja od COVID-19 zabilježen je 05. marta 2020. godine. Do današnjeg dana na teritoriji BiH potvrđeno je 191 slučaj oboljenja, te su za sada registrovana tri smrtna slučaja, a dva lica su se oporavila.

U Republici Srpskoj, Vlada je 16. marta donijela Odluku o proglašenju vanredne situacije. Dan kasnije, Savjet ministara BiH donio je, na prijedlog Ministarstva bezbjednosti, Odluku o proglašenju stanja prirodne ili druge nesreće na području Bosne i Hercegovine.

Nadležni organi vlasti na državnom i republičkom nivou, kao i na nivou jedinica lokalne samouprave preduzeli su niz mjera i aktivnosti radi sprečavanja širenja bolesti koju uzrokuje novi korona virus. Sve pravovremene i tačne informacije o korona virusu se mogu pratiti na službenoj stranici Vlade Republike Srpske „Koronavirus u Srpskoj“, a kratak osvrt na preduzete mjere sa stanjem na dan 27.03.2020. godine nalazi se u nastavku ovog informativnog teksta.

1. Mjere zdravstvene zaštite i ograničenja slobode kretanja i okupljanja

Zabranjen je ulazak svim stranim državljanima koji ulaze u Bosnu i Hercegovinu, a izuzetak su određene kategorije ljudi (zdravstveni radnici, lica kojima je potrebno liječenje, prekogranični radnici, službe i timovi civilne zaštite, pripadnici snaga NATO-a i drugih zemalja partnerstva za mir, kao i NATO štaba u BiH, osobe s boravkom u BiH, osobe koje su u tranzitu kroz BiH bez zadržavanja i osobe koje imaju izdatu dozvolu od Savjeta ministara);
Svim licima koja uđu u Bosnu i Hercegovinu republički, odnosno federalni inspektori na granici izdaju Rješenje o stavljanju u izolaciju u trajanju od 14 dana (odluka na snazi od 16.03. u 06,00 časova);
Od 23. marta 2020. u funkciji je šatorski karantin postavljen na više graničnih prelaza u BiH, a namijenjen za lica koja ulaze u BiH iz inostranstva kojima je izrečena mjera obaveznog karantina u trajanju od 14 dana, kao i za lica koja prekrše prethodno izrečene mjere izolacije. Grad Banja Luka uspostavlja karantin na tri lokacije namijenjen za četrnaestodnevni boravak lica sa boravištem u Banjoj Luci koja uđu u zemlju na nekom od graničnih prelaza, a kod kojih testiranja pokažu da nisu pozitivni na virus korona. Na području Grada Banja Luke su počev od 26. marta uspostavljene kontrolne tačke u cilju kontrole kretanja stanovništva;
Naredbom Ministra uprave i lokalne samouprave RS od 16. marta naloženo je jedinicama lokalne samouprave da obezbijede vršenje kontrole lica kojima je određena kućna izolacija od strane komunalne policije ili pripadnika nadležnog ministarstva unutrašnjih poslova;
Zabranjena su sva javna okupljanja u BiH, a sve sportske priredbe su otkazane;
U Federaciji BiH, Federalni štab civilne zaštite donio je 20. marta Odluku o zabrani kretanja svim osobama mlađim od 18 godina i starijim od 65 godina na području čitave FBiH do 31. marta, a dan kasnije donesena je Naredba o zabrani kretanja građana na području Federacije BiH za vrijeme trajanja policijskog časa u periodu od 18:00 do 05:00 časova, koja stupa na snagu od 22. marta, a na snazi je do 30. marta 2020. godine;
Republički štab za vanredne situacije donio je 21. marta Zaključak o ograničenju i zabrani kretanja lica na teritoriji Republike Srpske, kojim se naređuje zabrana kretanja licima sa navršenih 65 godina života i više, a svim licima se zabranjuje kretanje na javnim površinama za vrijeme trajanja policijskog časa u periodu od 20:00 do 05:00 časova. Zabrana ostaje na snazi do 30. marta, a ne odnosi se na zdravstvene radnike na zadatku, lica kojima je neodložno potrebna zdravstvena pomoć, pripadnike MUP-a RS i druge pripadnike agencija za provođenje zakona i organizacija koja vrše javna ovlašćenja koji su na zadatku, lica sa potvrdom poslodavca o potrebama kretanja zbog nesmetanog obavljanja procesa rada i lica sa dozvolom za kretanje koju izdaje MUP RS, te domaće i strane prevoznike koji vrše prevoz stvari u drumskom saobraćaju uz predočavanje dokaza o vršenju prevoza. Za nepoštovanje policijskog časa predviđene su novčane kazne u visini od 500 do 1.500 KM;
Komandant Kriznog štaba Brčko distrikta BiH donio je 22. marta naredbu o zabrani kretanja licima na području Brčko distrikta BiH u vremenskom periodu od 21:00 do 05:00 časova. Naredba je stupila na snagu danom donošenja, a u istoj su predviđene i kategorije lica koja su izuzeta od zabrane;
Vlada Brčko distrikta BiH donijela odluku da sva lica koja pređu državnu granicu moraju u samoizolaciju, odnosno, onemogućen je svakodnevni prelaz granice uz predočavanje samo potvrde o radu državljanima Hrvatske koji imaju zasnovan radni odnos u BiH, kao i građanima BiH koji imaju zasnovan radni odnos u Hrvatskoj, te će se i njima izdavati rješenja o izolaciji;
Poslodavci će radnicima izdavati potvrde o potrebama kretanja zbog nesmetanog obavljanja procesa rada na osnovu kojih će im biti odobreno kretanje u vrijeme trajanja policijskog časa, sa potpisom i pečatom odgovornog lica i ličnim podacima radnika. Licima koja nemaju poslodavca potvrde o potrebi kretanja izdaje na njihov zahtjev MUP RS. Potvrde važe do 30. marta 2020. godine, a obrazac potvrde objavljen je na sajtu Vlade RS;
Republički štab za vanredne situacije donio je Zaključak da će se u cilju zaštite javnog zdravlja javno objavljivati lično ime, kao i mjesto prebivališta/boravišta lica za koje se utvrdi da ne postupa u skladu sa izrečenim mjerama izolacije ili karantina;
Generalni konzul BiH u Njemačkoj pozvao je državljane BiH koji trenutno borave u Njemačkoj da ostanu u Njemačkoj jer će im biti produžene vize. Svi BiH državljani kojima uskoro ističe viza mogu da se jave Kancelariji za strance kako bi dobili produženje vize;
Štab za vanredne situacije je 24. marta donio odluku kojom je preporučeno nošenje maski na javnim mjestima u RS, a u nedostatku maski, mogu da koriste šal ili maramu za predio nosa i usta;
Svi pozitivni na virus korona u Banjoj Luci, a koji imaju slabije simptome infekcije, od 25. marta biće prebačeni u Studentski centar u I i II paviljon;
Vlada Republike Srpske donijela je 21. marta Odluku da se po hitnoj proceduri sprovede procedura za nabavku pokretne bolnice sa 500 bolničkih kreveta i cijelom pratećom opremom;
Republički štab za vanredne situacije donio je 23. marta zaključak kojim se nalaže JZU UKC RS i svim bolnicama da mogu sprovoditi samo hitne medicinske postupke, a da sve ostale zdravstvene usluge odlože do daljnjeg. Prije provođenja hitnih medicinskih postupaka, navedene ustanove moraju izvršiti trijažu pacijenata. Dom zdravlja Banja Luka otvorio je tri nove telefonske linije na koje građani mogu dobiti sve potrebne informacije u vezi sa novim korona virusom. Društvo psihologa Republike Srpske omogućilo je psihološku podršku osobama koje se nalaze u bolničkoj ili kućnoj izolaciji putem plavog telefona na broj 0800 50 305. Od 19. marta Grad Banja Luka omogućio je dostavu namirnica starijoj populaciji, bolesnim i nemoćnim licima. Fond PIO aktivirao kol-centar “Ljekari savjetuju penzionere”, s ciljem pomoći penzionerima dok traje vanredna situacija;
Republički štab za vanredne situacije donio je odluku da se novčana sredstva za sanaciju posljedica izazvanih virusom korona mogu uplatiti na račune Fonda solidarnosti. Dana 26. marta Vlada RS je donijela odluku da se članovi Vlade odreknu 50% ličnih primanja za mart, a sredstva će biti uplaćena u Fond solidarnosti;
Odlukom Savjeta ministara BiH od 24. marta utvrđeno je oslobađanje od obračuna i plaćanja indirektnih poreza i povrat već plaćenih indirektnih poreza na opremu i sredstva donirana od strane domaćih i međunarodnih subjekata za potrebe prevencije, suzbijanja i otklanjanja epidemije prouzrokovane korona virusom za vrijeme trajanja prirodne ili druge nesreće na teritoriji BiH.

2. Saobraćaj i transport

Svi granični prelazi prema Republici Srbiji su zatvoreni za putnički saobraćaj – vazdušni, drumski, željeznički i vodeni, a za robni saobraćaj otvoreni su prelazi Karakaj, Vardište i Rača. Granični prelaz kojim se odvija tranzitni saobraćaj preko BiH sa Republikom Srbijom je Rača;
Granični prelazi sa Crnom Gorom zatvoreni su za sve, osim za njihove državljane, strance koji imaju prijavljen boravak i vozače teretnih vozila. Za robni promet sa Crnom Gorom otvoren je granični prelaz Klobuk;
Granični prelazi sa Republikom Hrvatskom zatvoreni su za sve, osim za njihove državljane, strance koji imaju prijavljen boravak i vozače teretnih vozila. Savjet ministara BiH na sjednici održanoj 24. marta definisao je granične prelaze za prevoz robe u drumskom prometu u tranzitu kroz BiH, te su prema R. Hrvatskoj određeni sljedeći prelazi: Bijača, Stara Gradiška i Slavonski Šamac, a izuzetak je Neum kroz koji se nesmetano odvija saobraćaj za Hrvatsku. Teretna motorna vozila koja iz BiH idu u R. Hrvatsku po robu (uvoz/izvoz) mogu preko ostalih graničnih prelaza preći državnu granicu, pod uslovom da obavijeste preduzeće iz R. Hrvatske o tome, koje će im osigurati potrebnu dozvolu za prelazak granice. Sva teretna vozila će u toku tranzita kroz R. Hrvatsku biti pod pratnjom policijskih službenika. Uprava policije će odrediti pravce kretanja, odmorišta za zaustavljanje i točenje goriva, a vozači teretnih vozila dužni su se pridržavati uputa policijskih službenika;
Na vozače i suvozače teretnih vozila prilikom obavljanja međunarodnog transporta robe u drumskom saobraćaju, neće se primjenjivati dodatni uslovi za ulazak u BiH propisani Odlukom Savjeta ministara BiH koja se odnosi na zabranu ulaska stranaca u BiH;
U svrhu praćenja rada vozača u međunarodnom prevozu stvari u uslovima proglašene vanredne situacije, odlukama Republičkog štaba za vanredne situacije i Štaba civilne zaštite Federacije BiH, poslodavcima sa sjedištem u RS, odnosno FBIH naloženo je da izdaju potvrdu o angažovanju vozača u međunarodnom prevozu stvari u toku vanredne situacije;
Vozačima vozila u međunarodnom transportu, po dolasku u Bosnu i Hercegovinu, republički, odnosno federalni inspektor izdaje Rješenje o stavljanju u izolaciju u trajanju boravka u Bosni i Hercegovini, a koji podrazumijeva period od ulaska u Bosnu i Hercegovinu do odlaska na sljedeći prevoz, odnosno isteka roka iz rješenja o stavljanju u izolaciju;
U slučaju međunarodnog tranzita robe drumskim putem boravak posade teretnog vozila u BiH ograničen je na najviše 12 sati;
Savjet ministara BiH usvojio je odluku da se počev od 30. marta u 06:00 časova za putnički saobraćaj privremeno zatvaraju: Aerodrom Sarajevo, Aerodrom Mostar, Aerodrom Tuzla i Aerodrom Banja Luka (izuzetak su EUFOR, NATO i sl.). Prethodno je avio-kompanija “Ryanair” zbog epidemiološke situacije izazvane virusom korona otkazala sve letove iz Banjaluke do 1. maja, dok je “Air Serbia” 19. marta privremeno obustavila sve letove, uključujući i prevoz putnika na relaciji Beograd-Banja Luka. Većina aviokompanija privremeno je otkazala letove iz i prema Sarajevu, te za sada samo „Croatia Airlines“ saobraća na liniji Sarajevo-Zagreb jednom dnevno (do zatvaranja Aerodroma Sarajevo), a „Turkish Airlines“ je najavila da bi zadnji let za Sarajevo trebalo da bude 27. marta 2020. godine. Aviokompanija “Wizz Air” obustavila je sve letove iz i prema Tuzli od 17. marta do 3. aprila 2020. godine;
Ministarstvo komunikacija i transporta BiH 12. marta izdalo je saopštenje u kojem se ističe da se bilo kakva obustava prevoza putnika na međunarodnim autobuskim linijama neće tretirati kao prekršaj do 31. marta 2020. godine, a eventualnu obustavu prevoza do navedenog roka nije potrebno prethodno prijaviti;
Željeznice Republike Srpske od 22. marta do daljnjeg su obustavile lokalni putnički saobraćaj na svim relacijama;
U Republici Srpskoj redukovan je broj polazaka autobusa javnog gradskog prevoza u određenim periodima u toku dana, dok je međugradski javni prevoz obustavljen. U Banjoj Luci se od dana 26. marta 2020. godine ukida javni prevoz, te se uvodi besplatan koridorski prevoz na linijama 17, 17A i 1, za određena lica, prvenstveno zdravstvene radnike, administraciju i policiju. U Federaciji BiH i Brčko Distriktu BiH javni prevoz je obustavljen.

3. Ugostiteljstvo, trgovina i zanatstvo

U Republici Srpskoj je do 30. marta zabranjen rad ugostiteljskim objektima svih kategorija, svadbenim salonima, fitness centrima, bazenima, “wellness” i spa centrima (zasebno i u sklopu hotelskog smještaja), dječijim igraonicama, pijacama, privatnim stomatološkim ambulantama, priređivačima igara na sreću, sportskim organizacijama i školama sporta (uključujući i organizovanje treninga i takmičenja za sportiste svih kategorija);
Ograničen je rad: u trgovačkim centrima mogu raditi samo trgovine prehrane/robe široke potrošnje, apoteke i poljoprivredne apoteke koje se nalaze u tržnom centru od 7:00 do 18:00 časova; trgovine prehrane/robe široke potrošnje, trgovine stočne hrane i trgovine na veliko od 7:00 do 18:00 časova; trgovinski objekti vrste dragstor i subjekti koji obavljaju djelatnost proizvodnje hljeba, peciva, svježe tjestenine i kolača (isključivo u pogledu prodaje njihovih proizvoda) od 7:00 do 18:00 časova; s tim da navedeni subjekti rad moraju organizovati u skladu sa mjerama Vlade (maksimalan broj kupaca u objektu, brz protok i razmak između kupaca);
Dozvoljen je rad privrednim subjektima koja se bave sljedećim djelatnostima: tehnički pregled i osiguranje, stovarišta građevinskog materijala, usluge isporuke opreme javnim preduzećima (kancelarijski materijal), vulkanizeri i automehaničari, mobilni operateri, kiosci, mesnice, pogrebna oprema;
Hoteli i hosteli mogu pružati ugostiteljske usluge isključivo za prijavljene goste ovih objekata. Apoteke i poljoprivredne apoteke mogu raditi od 08:00 do 18:00 časova radnim danima, a vikendom od 8:00 do 13:00 časova. Benzinske i plinske pumpne stanice takođe mogu raditi u skladu sa propisanim vremenskim ograničenjima. Javne kuhinje rad obavljaju preko šaltera, bez usluživanja/posluživanja u objektima;
Odlukom Republičkog štaba za vanredne situacije od 22. marta ograničena je količina određenih proizvoda (brašno, šećer, so, ulje i sl.) koju jedno fizičko lice može kupiti u prodajnim objektima u kojima se obavlja trgovina na malo;
U Banjoj Luci su od 22. marta, u skladu sa Gradskom naredbom, zatvorene sve pijace uključujući i Gradsku tržnicu.

4. Rad državnih i republičkih organa, privrednih društava i drugih poslovnih subjekata

Državni organi, republički organi uprave, organi jedinica lokalne samouprave i ostali subjekti koji vrše javna ovlaštenja dužni su organizovati svoj rad na sljedeći način: sa minimalnim brojem potrebnih izvršilaca poslova na licu mjesta, dok će ostala lica uputiti na rad od kuće, ograničiti broj osoba koje istovremeno mogu da uđu i borave u prostorijama organa, onemogućiti zadržavanje u prostorijama organa i pravljenje dužih redova, održavati potrebno rastojanje među građanima u zatvorenim prostorijama uz preduzimanje mjera dezinfekcije i pojačane higijene;
U pravosudnim institucijama ročišta zakazana za mjesec mart su otkazana, broj zaposlenih je redukovan, prijem i otprema pismena vrši se putem pošte, a ne neposrednim prijemom od stranaka;
Policijska uprava Banja Luka saopštila je da će šalteri za izdavanje ličnih dokumenata i registracije vozila raditi u skraćenom vremenu od 07:00-15:00 časova;
Pošte RS od 20. marta 2020. godine primijenjuju izmijenjeno radno vrijeme sa korisnicima poštanskih usluga, te su uvedena ograničenja u izvozu i uvozu međunarodnih pošiljki. Regionalni poštanski operateri, Pošta Srbije i Pošta Crne Gore, trenutno nisu u mogućnosti da otpremaju pošiljke za Pošte Srpske;
Fond zdravstvenog osiguranja RS donio je odluku da produži finansiranje zdravstvenih usluga u javnim zdravstvenim ustanovama za sve građane (osigurane i neosigurane) do 30. aprila 2020. godine, pa su tako svi građani do navedenog datuma zdravstveno osigurani i ne moraju da dolaze u poslovnice Fonda radi ovjere zdravstvenih knjižica;
Republički štab za vanredne situacije uspostavio je Stručno operativni tim sa ciljem pružanja potrebnih informacija svim građanima i privrednicima, i to putem sljedećih telefona: 051/360-010, 051/360-011, 051-360-012, 051/360-013, 051/360-014 ili na e-mail adresu: sot-corona19@vladars.net;
Republički štab za vanredne situacije donio je 25. marta Zaključak kojim se ovlašćuje Fond zdravstvenog osiguranja RS da provodi postupke javnih nabavki sredstava za održavanje higijene, medicinskih sredstava i zaštitne opreme za potrebe zdravstvenog sistema RS dok je na snazi Odluka o proglašenju vanredne situacije u Republici Srpskoj;
Agencija za javne nabavke BiH izdala je saopštenje povodom aktuelnih dešavanja u vezi sa korona virusom u BiH i nabavki neophodnih za sprečavanje širenja i ublažavanje posljedica istog, te podvukla da se u situaciji krajnje hitnosti, kada nije moguće primjeniti redovne postupke javne nabavke, ali ipak postoji dovoljno vremena, može koristiti pregovarački postupak bez objavljivanja obavještenja o nabavci pod uslovima propisanim zakonom, a ponuđačima i ugovornim organima skrenula pažnju da se ponašaju u skladu sa tržišnim okolnostima i da ne zloupotrebljavaju navedenu situaciju. Takođe, Agencija podvlači da je ugovornim organima na raspolaganju mogućnost da izvrše izmjene i dopune tenderske dokumentacije na način da produže rokove za dostavljanje ponuda za izvjestan period uz obrazloženje koje će se temeljiti na situaciji u BiH uzrokovanoj pandemijom korona virusa. U pogledu prava ponuđača i dr. zainteresovanih lica da prisustvuju otvaranju ponuda, kao i obilaska lokacija, Agencija napominje na potrebu poštovanja preporuka u pogledu uslova i broja lica koja se mogu nalaziti na jednom mjestu. U vezi sa primjenom pregovaračkog postupka ili drugih postupaka koji predviđaju pregovaranje između ugovornog organa i kandidata/ponuđača, Agencija preporučuje ugovornim organima da iste sprovode telefonskim putem. Ugovorni organi su dužni da vode zapisnike o provođenju pregovora i dostave iste drugoj strani na potpis, da vode računa o opštim principima javnih nabavki, da pregovore vode posebno sa svakim kandidatom/ponuđačem, te da svim kandidatima/ponuđačima postave iste zahtjeve i dostave iste informacije. Konačno, ukoliko izmjene i dopune tenderske dokumentacije više nisu moguće, javna otvaranja ponuda nije moguće održati u skladu s preporukama nadležnih organa ili nije moguće ispoštovati rokove propisane zakonom, ugovornim organima stoji na raspolaganju poništenje postupka javne nabavke. U mišljenju od 24. marta Agencija ističe da ugovorni organi i dalje moraju poštovati odredbe koje se tiču ovjeravanja dokumenata, ali da mogu izvršiti izmjene tenderskih dokumentacija i smanjiti traženje ovjerenih dokumenata, osim onih što Zakon striktno traži, a koji su propisani u članovima 45. i 52. Zakona o javnim nabavkama BiH. Agencija u mišljenju od 26. marta napominje da je ugovorni organ primarno obavezan da poštuje sve mjere, preporuke i zabrane izdate od strane nadležnih organa, u skladu sa kojima ugovorni organ omogućava uvid u ponude ponuđačima, uz zabranu vršenja diskriminacije po bilo kojem osnovu. Drugim riječima, ako je vršenje uvida dozvoljeno u skladu sa mjerama nadležnih organa, onda je dozvoljeno za sve ponuđače, bez obzira sa koje teritorije dolaze;
ZP “Elektrokrajina” a.d. Banjaluka obavještava javnost da će poslovi u vezi s potrošnjom električne energije za mart biti izvršeni u redovnom periodu od 29. marta do 3. aprila tekuće godine, te je pozvala kupce da na kraju tekućeg mjeseca, odnosno u navedenom periodu, sami izvrše očitavanje potrošnje i podatke o tome dostave putem besplatne info-linije 0800 50 116 ili elektronskom poštom na adresu: callcentar@elektrokrajina.com. Za mjerna mjesta za koja ne budu dostavljeni podaci od strane krajnjeg kupca primjenjivaće se mehanizam izračuna potrošnje na osnovu utrošene električne energije iz odgovarajućeg perioda u prethodnoj godini. Konačna količina isporučene električne energije će se utvrditi nakon sticanja uslova za pristup mjernom mjestu;
Poslodavcima je preporučeno da ne raskidaju radne odnose sa radnicima, jer u suprotnom neće biti u mogućnosti da ostvare pravo na pomoć Vlade RS koja će biti definisana u narednom periodu. Dodatno, preporučeno je da se proces rada organizuje sa minimalnim brojem izvršilaca na licu mjesta, i da se uvedu pojačane mjere dezinfekcije na radnom mjestu. U FBiH jedan od zaposlenih roditelja djece do deset godina može odsustvovati s posla i ostati kući s djetetom.

5. Privreda, finansije i bankarstvo

Vlada Republike Srpske 16. marta donijela je Uredbu o vraćanju cijena na prethodni nivo, koje su u prometu važile na dan 05. mart 2020. godine, i to za 33 kategorije proizvoda – osnovnih životnih namirnica, sredstava za higijenu i dezinfekciju, kao i medicinske opreme, a za kontrolu cijena je nadležna Tržišna inspekcija. Na isti način je postupila i Vlada FBiH, koja je na proširenoj sjednici 16. marta takođe odlučila da u prometu važe cijene koje su važile 05. marta 2020. godine;
Vlada RS je 26. marta donijela odluku da se do 30. juna obustavi plaćanje obaveza po osnovu poreza na dobit i sve naknade koje proističu iz završnog računa;
Vlada Republike Srpske donijela je na sjednici održanoj 26. marta Odluku o privremenoj odgodi plaćanja poreskih obaveza po osnovu poreza na dobit, kao i svih naknada koje proizilaze iz završnog računa, pa je tako krajnji rok za plaćanje produžen sa 31. marta na 30. juni 2020. godine. Obaveza po osnovu poreza na dohodak po godišnjoj poreskoj prijavi za porez na dohodak za 2019. godinu, koja dospijeva za plaćanje 31. marta, privremeno se odgađa do 30. juna 2020. godine, a svi koji žele da ostvare ovu olakšicu treba da se obrate zahtjevom Poreskoj upravi RS. Vlada je na istoj sjednici donijela i odluku da na tri mjeseca, odnosno do 30. juna, prolongira i plaćanje obaveza po osnovu rata kredita privrednih subjekata za april, maj i juni, prema Investiciono-razvojnoj banci Republike Srpske.
Krizni štab Vlade RS za praćenje stanja u privredi RS 13. marta 2020. godine donio je prijedlog mjera za ublažavanje štetnih posljedica koronavirusa na privredne subjekte u Republici Srpskoj, među kojima su mogućnost plaćanja na rate, hitna isplata povrata poreza i doprinosa za povećanje plata u 2019. godini, smanjenje parafiskalnih nameta u završnoj fazi koje će prema prijedlogu biti realizovano u aprilu 2020. godine, dok će se kod najugroženijih privrednih subjekata koji rade sa zemljama koje su najteže pogođene virusom korona vršiti pojedinačna analiza stanja;
Vlada FBiH je dana 26. marta donijela odluku kojom zadužuje Službu za zajedničke poslove organa i tijela FBiH da za 50% umanji iznose zakupnine za korištenje poslovnih prostora kojima upravlja, te odluku o smanjenju doprinosa za zdravstveno osiguranje zaposlenika na radu u inostranstvu. Vlada FBiH je prethodno usvojila informaciju o Programu aktivnosti Vlade za stabilizaciju privrede i saniranje posljedica pandemije korona virusa, i to: uspostavu posebnog fonda za stabilizaciju privrede, potom uspostavu garantnog fonda, uvođenje moratorijuma na otplatu kredita, te uvođenje kreditnih linija za privredu, posebno mala i srednja preduzeća;
Republički štab za vanredne situacije donio je 23. marta Zaključak o ostvarivanju prava na podsticajna sredstva za regresiranje dizel goriva, premije za mlijeko i proizvodnju merkantilne pšenice u 2020. godini, te poljoprivrednim gazdinstvima koja nisu Poreskoj upravi RS prijavila obavezu doprinosa za 2019. godinu i nisu izmirila obaveze po osnovu naknade za protivgradnu zaštitu za 2019. godinu;
Investiciono – razvojna banka Republike Srpske a.d. Banja Luka odobrila je korisnicima zajmova i direktnih plasmana odobrenih iz sredstava fondova kojim upravlja IRB RS, tromjesečni moratorijum za njihovu otplatu, počev od 01. aprila 2020. godine;
Republički štab za vanredne situacije donio je 25. marta zaključak kojim preporučuje Mješovitom holdingu „Elektroprivreda Republike Srpske“, Matično preduzeće AD Trebinje i svim davaocima komunalnih usluga i telekomunikacionih usluga u Republici Srpskoj, uključujući i IPTV, da prilikom ispostavljanja računa za izvršene usluge za mart, april i maj 2020. godine ne obračunavaju zatezne kamate;
Unija udruženja poslodavaca Republike Srpske dostavila je 20. marta Vladi RS prijedloge mjera koje bi trebalo preduzeti sa ciljem stabilizacije privrednog sistema u Republici Srpskoj, a koje su grupisane na opšte mjere, izvore sredstava, mjere u oblasti rada i radnih odnosa, kao i mjere u bankarskom sektoru;
Poreska uprava FBiH produžila je rok za podnošenje poreskih prijava do 15. aprila 2020. godine;
Poreska uprava RS u saopštenju od 20. marta obavijestila je poreske obveznike da je na osnovu Zaključka Vlade RS, rok za predaju godišnjih poreskih prijava produžen do 30. aprila 2020. godine, kako bi poreskim obveznicima bilo olakšano izvršavanje poreskih obaveza, imajući u vidu sveukupnu situaciju izazvanu pandemijom korona virusa. U saopštenju se još jednom pozivaju poreski obveznici da u što većem obimu koriste elektronske usluge Poreske uprave RS. Takođe, Poreska uprava RS započela je sa isplatom povrata poreza i doprinosa za povećanje plata u 2019. godini u skladu sa prijedlogom Kriznog štaba za praćenje štetnih posljedica virusa korona na stanje u privredi RS;
Stalni odbor za finansijsku stabilnost Bosne i Hercegovine (SOFS) Centralne banke BiH održao je 18. marta vanredni sastanak na kojem su razmatrane informacije o funkcionisanju finansijskog sektora u BiH. U saopštenju nakon održane sjednice potvrđena je sigurnost, likvidnost i kapitalizovanost bankarskog sektora u Bosni i Hercegovini. Dalje se navodi da komercijalne banke mogu izvršiti sve zahtjeve svojih deponenata, uključujući i zahtjeve za podizanjem gotovog novca, i uz uvažavanje okolnosti u kojima se poslovanje trenutno odvija, održaće kontinuitet poslovanja u skladu s potrebama građana i privrede. Na sastanku su takođe razmatrane mjere koje institucije, članice SOFS, mogu preduzeti u cilju očuvanja finansijske stabilnosti u zemlji;
Savjet ministara BiH donio je odluku o oslobađanju indirektnih poreza za doniranu opremu od domaćih i stranih proizvođača, a u vezi sa sprečavanjem pandemije;
Uprava za indirektno oporezivanje BiH objavila je da se svi poslovni procesi u ovoj Upravi odvijaju potpuno normalno i bez bilo kakvog prekida ili zastoja, da sve carinske ispotave u Bosni i Hercegovini rade puno radno vrijeme, a uvozni i izvozni carinski postupci se završavaju u najkraćem mogućem roku uz uvažavanje zakonskih propisa;
Spoljnotrgovinska komora BiH 19. marta obavijestila je zainteresovane subjekte o mogućnosti podnošenja zahtjeva radi izdavanja “potvrde o višoj sili” (lat. Vis Maior), koja služi da se iz objektivnih razloga (vremenske nepogode, redukcije energenata, zemljotres, itd.), privremeno ili trajno, stavi van snage obaveza iz ugovornog odnosa, te da se omogući društvu da svojim poslovnim partnerima dokaže nemogućnost poštovanja ugovornih obaveza iz razloga koji se nisu mogli predvidjeti, otkloniti niti izbjeći. Da bi STK BiH izdala ovakvu “potvrdu o višoj sili” potrebno je dostaviti pisani zahtjev na memorandumu kompanije u kojem se moraju navesti konkretni podaci o usluzi/proizvodu koji nije mogao biti realizovan radi više sile, broj ugovora na koji se odnosi nemogućnost ispunjenja obaveza, naziv robe koja je trebala biti isporučena, rok isporuke i područje/mjesto na kojoj se dogodila viša sila. STK BiH dobila je uputstvo Federalnog ministarstva zdravlja vezano za sprovođenje nadzora putnika u međunarodnom prometu i prevozu roba. Na svojoj web-stranici Spoljnotrgovinska komora BiH je objavila informacije o uticaju korona virusa na privredu u Bosni i Hercegovini, kao i o poteškoćama u poslovanju u pojedinim privrednim sektorima;
Privredna komora Republike Srpske dana 24.03.2020. godine pozvala je sve domaće privrednike koji se suočavaju sa teškoćama u poslovanju prouzorkovanim širenjem virusa korona, da ispune anketu (koja se može naći na web-stranici Privredne komore) i prijave probleme u poslovanju, na osnovu čega će biti kreirane mjere za podršku privredi. Prethodno je PK RS dostavila predsjedniku Vlade Republike Srpske, dopis u kojem ističe bitna pitanja koja se moraju hitno rješavati, te predlaže šest mjera za ublažavanje štetnih posljedica korona virusa na privredu Republike Srpske: 1) Formiranje fonda za podršku privredi i oporavak od negativnih posljedica uticaja virusa korona, 2) Hitno rješavanje statusa zaposlenih u privrednim društvima kojima je zabranjen rad i privrednim društvima koja rade na minimumu poslovnog procesa, 3) Obezbijeđenje oslobađanja od plaćanja poreza i doprinosa, 4) Obezbijeđenje reprograma obaveza po osnovu kredita u komercijalnim bankama, 5) Uvođenje obaveze objavljivanja na internet stranici Vlade RS i u Službenom glasniku Republike Srpske svih odluka/zaključaka/naredbi Vlade RS i drugih nadležnih organa, koje se odnose na regulisanje stanja u uslovima vanredne situacije i/ili donesene na osnovu prijedloga Kriznog štaba 6) Stvaranje uslova za orijentisanje domaćih proizvodnih kapaciteta u proizvodnju zaštitnih sredstava (maski, odijela, rukavica) i sredstava za dezinfekciju;
Agencija za bankarstvo Republike Srpske donijela je 20. marta Odluku o privremenim mjerama banaka za ublažavanje negativnih ekonomskih posljedica uzrokovanih virusnim oboljenjem COVID-19. Privremene mjere odnose se na odobravanje olakšica klijentima banaka koji su direktno ili indirektno pogođeni negativnim efektima, posebna pravila za upravljanje kreditnim rizikom koje banke primjenjuju u slučaju odobravanja posebne mjere klijentu, te preventivne mjere sa ciljem očuvanja kapitala banaka. Odlukom je propisano da banke mogu odobriti klijentima posebne mjere, kao što su: moratorijum, odnosno odgoda u otplati glavnice i kamate kredita, koji može trajati najmanje do objave prekida vanredne situacije, uvođenje grejs perioda za otplatu glavnice kreditnih obaveza na period od najduže 6 mjeseci, odobravanje dodatnog iznosa izloženosti za potrebe prevazilaženja njegovih trenutnih poteškoća sa likvidnošću, te druge mjere sa ciljem olakšavanja izmirivanja kreditnih obaveza klijenta i održavanja poslovanja klijenta. Potrebnu dokumentaciju i način podnošenja zahtjeva banke će odrediti u skladu sa svojim internim pravilima vodeći računa o potrebi što manjih društvenih interakcija i ograničenosti kretanja pojedinih klijenata (bolest, izolacija i slično);
Agencija za bankarstvo FBiH izdala je preporuke svim bankama u Federaciji BiH, prema kojim banke trebaju pristupiti donošenju Programa opštih mjera na osnovu kojih će klijentima (fizičkim i pravnim licima), koji su izloženi negativnim ekonomskim efektima izazvanim virusom COVID-19, olakšati servisiranje kreditnih i drugih obaveza prema banci, te o tome obavijestiti Agenciju. Agencija je 20. marta usvojila odluke o privremenim mjerama za tretman kreditnih obaveza fizičkih i pravnih lica u bankama i nedepozitnim finansijskim institucijama, na osnovu kojih se klijentima mogu odobriti posebne mjere, kao što su: moratorijum, odnosno zastoj u otplati kredita, uvođenje grejs perioda za otplatu glavnice, odobravanje dodatnog iznosa izloženosti, te druge mjere sa ciljem olakšavanja izmirivanja kreditnih obaveza i održavanja poslovanja klijenata.

6. Obrazovanje i kultura

U Republici Srpskoj školska godina za učenike osnovnih i srednjih škola će biti okončana putem izvođenja nastave na daljinu, nakon čega će učenici polagati završne ispite;
Svi javni i privatni fakulteti u RS zatvaraju se najmanje do 30. marta; u FBiH škole i fakulteti zatvoreni su na period od 15 dana počev od 12. marta;
Zatvoreni su svi vrtići, izuzev jednog vrtića u okviru Centra za predškolsko vaspitanje i obrazovanje RS za smještaj djece za koje ne postoji alternativa čuvanja kod kuće. Boravak djece u sistemu vrtića iz sastava Centra neće se plaćati za mjesec april, dok će račun za mart biti umanjen u iznosu od 50%;
​Ministarstvo prosvjete i kulture RS i Republički pedagoški zavod, u saradnji sa Radio-televizijom RS, organizuju od 17. marta 2020. godine nastavu na daljinu putem televizijskog prenosa za učenike od prvog do devetog razreda osnovnih škola u RS, a počev od 23. marta 2020. godine biće uvedena i online predavanja iz fizičkog, muzičkog i likovnog. BHT1 svakim radnim danom emituje emisiju Domaća zadaća, sa gradivom za učenike osnovnih škola, dok je u nekim kantonima u FBiH uvedena online nastava;
Srednje škole u RS od 23. marta započele su izvođenje online nastave za opšteobrazovne predmete;
Ministarstvo za naučnotehnološki razvoj, visoko obrazovanje i informaciono društvo RS izdalo je instrukciju kojom je data saglasnost na upotrebu online platformi na svim visokoškolskim ustanovama u RS u skladu sa njihovim mogućnostima. Svim korisnicima usluga mobilne telefonije kompanije Mtel obezbijeđen je besplatan pristup sajtu www.rtrs.tv kako bi učenici osnovnih škola mogli pratiti nastavu na daljinu, a srednjoškolcima i studentima bez pristupa internetu biće dodijeljen bonus od 15 GB internet prometa mjesečno do kraja školske godine;
Republički štab za vanredne situacije obavezao je Ministarstvo za naučnotehnološki razvoj, visoko obrazovanje i informaciono društvo RS da za 44 studenta iz RS koji se trenutno nalaze u inostranstvu po osnovu međunarodnih programa razmjene studenata, isplati po 1.000,00KM jednokratne novčane pomoći. Dana 25. marta donijet je Zaključak o preduzimanju mjera za evakuaciju djece i mlađih lica koja se nalaze na sportskom usavršavanju u Italiji. Upravni odbor Fondacije za mobilnost studenata i nastavnika FBiH pozvao je sve studente koji su pandemiju dočekali u inostranstvu i ne mogu da se vrate u BiH, da podnesu prijavu Fondaciji putem mejla, radi obezbijeđenja finansijske pomoći;
Sve predstave u pozorištima, kao i druge kulturne priredbe u BiH otkazane su do kraja marta 2020. godine.